Warto zapoznać się z podstawowymi informacjami na podstawie Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, która ustaliła następujące formy pieczy (art. 34) :
1) rodzinna,
2) instytucjonalna.
Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu.
Rodzinna piecza zastępcza:
Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej (art. 41)
Formami rodzinnej pieczy zastępczej są (art. 39):
1) rodzina zastępcza:
a) spokrewniona
b) niezawodowa
c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna
2) rodzinny dom dziecka
Organizator rodzinnej pieczy zastępczej kieruje kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka na szkolenie (art. 43), po przeprowadzeniu oceny pod względem spełniania odpowiednich warunków (art. 42 ust. 1 i 2).
Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej (art. 44).
Na wniosek kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia, organizator rodzinnej pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydaje zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia tego szkolenia, oraz posiadania predyspozycji i motywacji do sprawowania pieczy zastępczej (art. 45).
Instytucjonalna piecza zastępcza
Instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie (art.93):
1) placówki opiekuńczo-wychowawczej
2) regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej
3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
Placówkę opiekuńczo-wychowawczą prowadzi powiat lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego działania.
Placówka opiekuńczo-wychowawcza jest prowadzona, jako placówka opiekuńczo-wychowawcza typu (art. 101):
1) socjalizacyjnego
2) interwencyjnego
3) specjalistyczno-terapeutycznego
4) rodzinnego
Placówką opiekuńczo-wychowawczą kieruje dyrektor (art. 97).
Dyrektorem placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego może być osoba, która:
1) posiada co najmniej wykształcenie średnie
2) posiada świadectwo ukończenia szkolenia, o którym mowa w art. 44
3) posiada pozytywną opinię organizatora rodzinnej pieczy zastępczej dotyczącą predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora
Dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej może jednocześnie pełnić funkcję wychowawcy (art. 99).
Powiat lub podmiot prowadzący placówkę opiekuńczo-wychowawczą typu rodzinnego na wniosek dyrektora tej placówki, zatrudnia w placówce:
1) co najmniej jedną osobę do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich – w przypadku gdy w placówce przebywa więcej niż 4 dzieci (np. wychowawca lub pracownik administracyjno-obsługowy).
2) co najmniej dwie osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich – w przypadku, gdy w placówce przebywa więcej niż 8 dzieci.
W placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego można zatrudnić tylko osobę wskazaną przez dyrektor. Może to być osoba z nimi spokrewniona lub spowinowacona.